Tips

Ann De Craemer, Hersenorkaan

Iedereen gebruikt het woord depressief wel eens om aan te geven dat het niet zo goed gaat, dat we ons somber en naar voelen. Maar wat als je lijdt aan een klinische depressie?

‘Het is een woord als een bijlslag, het is een ziekte, denkkanker, doe kanker, levenslustkanker.’

De Craemer schreef een aangrijpend boek nadat ze zelf, schijnbaar plotseling, getroffen werd door een klinische depressie. Met de ekster als verpersoonlijking van de depressie, gaat ze het gevecht aan en komt met behulp van familie, vrienden, medicatie en een psychiater weer terug in het land der levenden. Dat proces beschrijft De Craemer prachtig. Je leeft met haar mee als ze op de bodem van de put zit, ziet haar ouders worstelen in hun onmacht haar te helpen, raakt ontroert door haar beschrijving van haar kat die er onvoorwaardelijk voor haar is.

En dat alles in de taal van een dichter, op de huid en zeer persoonlijk. Lees het om een klein beetje te begrijpen wat een depressie is.

Elizabeth Strout, Het verhaal van William

‘Zo is het leven: al die dingen die we pas beseffen als het te laat is.’

Lucy Barton – we kennen haar nog uit het prachtige Ik heet Lucy Barton; maar het is niet nodig om dat boek eerst gelezen te hebben – gaat op zoek naar het familiegeheim van haar ex-man William. Maar tijdens deze zoektocht leert ze vooral veel over zichzelf.

Waarom mensen met elkaar trouwen. Hoe slecht we elkaar kennen en – nog pijnlijker – hoe slecht we onszelf kennen. Hoe we, hoewel we echt anders willen en bedoelen, meestal alleen maar met onszelf bezig zijn. En hoe schokkend het kan zijn om jezelf plotseling door de ogen van een ander te zien.

‘Gek genoeg maakte dat moment me die dag iets duidelijk – en weer, nu ik in mijn stoel zat in die langzaam donker wordende hotelkamer in Maine. Het maakte een ogenblik duidelijk wie ik echt was; ik was iemand die zoiets deed. En ik ben het nooit vergeten.’

Het verhaal van William is een boek waarin je telkens zinnen wilt onderstrepen en aan een ander wilt voorlezen. Soms heel terloops, lichtvoetig, bijna babbelend opgeschreven, totdat Strout opeens een mokerslag uitdeelt. Ongelooflijk wat deze schrijfster kan zeggen in dit briljante, ontroerende boek over ons geploeter op aarde.

Julia Franck, Werelden uit elkaar

Julia Franck schreef een aangrijpend boek over haar jeugd met een moeder die niet in staat was aandacht en liefde te geven aan haar kinderen. Ze vertelt over de keten van emotionele verwaarlozing door grootmoeder en moeder, allen getekend door trauma. Joodse wortels, een kunstzinnig milieu, Koude Oorlog, Stasi, antroposofie, de dood van geliefden; elementen in de geschiedenis van Julia die haar identiteit bepalen. Om niet ten onder te gaan schrijft Julia, maar vraagt zich af ‘hoe zou het mij ooit toegestaan zijn mijn stem te verheffen voor het eigene en mijn verhaal, een vorm te vinden, taboes te omzeilen of ze onder ogen te zien.’

Dat is haar in dit boek ten volle gelukt. Nergens klinkt haar toon beschuldigend of larmoyant, en zelfs als ze haar geliefde Stephan verliest, blijft ze schrijven; je hart staat om haar stil.

Marieke Oprel, Afrekenen met de vijand

De Nederlandse regering in ballingschap besluit in 1944 dat alle Duitsers in Nederland als vijandige onderdanen moeten worden gezien en dat hun vermogen de Nederlandse Staat toekomt. Dit besluit heeft nogal wat consequenties voor de vele Duitse Nederlanders in Nederland. Duitse dienstmeisjes, gevluchte en uit concentratiekampen teruggekeerde Joden, seizoenarbeiders, monniken en nonnen worden na de oorlog als vijand aangemerkt. Ze komen in de bureaucratische molen terecht van het Nederlands Beheers Instituut en moeten zelf bewijsmateriaal aanleveren om aanspraak te maken op ontvijanding en zo hun (familie)vermogen terug te krijgen. 

Historicus Marieke Oprel schetst deze naoorlogse toestand aan de hand van onderzoeksgegevens en verhalen van betrokkenen. Ze laat zien hoe volledig onschuldige burgers slachtoffer worden van de bureaucratie. Dat werpt de vraag op ‘wie is de vijand en wie is daadwerkelijk een goede Nederlander’. Een vraag die ook in deze tijd nog actueel is.

Patrick Modiano, Kleedkamer in kindertijd

Al in de eerste zinnen van dit boek weet je dat je een echte Modiano in handen hebt; onmiddellijk tekent zich een sfeer van eenzaamheid en melancholie af.

Een man beschrijft zijn leven door een genadeloze bril. Hij leeft in ballingschap, alleen in een flatje. Hij schrijft mechanisch elke dag een deel van een eindeloos radiofeuilleton dat beluisterd wordt door een internationale gemeenschap van eveneens ontheemden. Dan ontmoet hij een jonge vrouw die hem herinnert aan zijn jeugd. Zij speelt met hem, trekt aan en stoot af, gebruikt hem zoals zijn moeder dat vroeger deed.

Een boek om somber van te worden? Nee, een parel waarmee je stil in een hoekje kunt zitten genieten van de schoonheid van taal en sfeer.