Jan Postma

Foto © Ringel Goslinga

Schrijven is een vak. Je kunt het leren. Een rubriek met tips voor ambitieuze amateurschrijvers. Deze keer van essayist Jan Postma, van wie onlangs een nieuw boek verscheen: Is dit alles?

Weet je ooit echt dat je het kunt? Het lege vel is misschien niet meer iedere keer even beangstigend, maar het is iedere keer opnieuw even leeg. Je hebt wat basaal vertrouwen opgebouwd –  al klinkt dat woord, vertrouwen, eigenlijk alweer veel te stevig. Het is meer het vage besef dat het inmiddels al zo vaak is goed gekomen dat je niet het recht hebt om je echt zorgen te maken. Dat dat ronduit kinderachtig zou zijn.

Dat kan zo zijn, maar kijk hoe leeg dat vel is. Wat moet er in vredesnaam komen te staan? Ja, woorden natuurlijk. Woorden, zinnen, alinea’s. Coherente gedachten. Over kleine en grote dingen, de wereld en zo. Iets wat blijft boeien van de eerste tot de laatste letter. Iets waarbij als het even kan van alles op het spel staat. Iets waarvan je van tevoren niet wist of het je zou lukken. Maar wat ben je hiermee opgeschoten? Je weet wat er moet komen te staan, maar dat is niet hetzelfde als weten wat er moet komen te staan. Dat vel is nog steeds leeg. Je hebt alleen wat randvoorwaarden bedacht.

Je weet dat heel wat mensen beginnen te schrijven als ze hun research hebben afgerond. Als ze het gevoel hebben dat ze weten wat ze moeten weten om te kunnen schrijven wat ze willen schrijven. Was het voor jou maar zo simpel. Het is in jouw geval eerder dat je begint te schrijven wanneer je zeker weet dat het de enige manier is om van een zeurderig gevoel af te komen. Een zeurderig gevoel dat bestaat uit wat vage ideeën en wat zinnen uit boeken die je hebt gelezen, uit een herinnering en een klein inzicht waarvan je denkt dat het wel iets waard zou kunnen zijn. Een zeurderig gevoel dat zich alleen laat afschudden door nu eindelijk eens werk te maken van dat wat blijkbaar iets worden wil. Geen gedicht, daar heb je geen aanleg voor. Geen roman, daar mis je het doorzettingsvermogen of de zelfoverschatting voor. Nee, iets heel bescheidens: een essay. Een probeersel in proza, iets waarbij alleen voor jou alles op het spel staat. Lukt het je? Van niets iets te maken … Lukt het je? Een vel te vullen …

Jan Postma (1985) schrijft bij De Groene Amsterdammer over literatuur, fotografie en beeldende kunst. Hij publiceerde twee essaybundels met een volstrekt eigen toon: Vroege werken en het onlangs verschenen Is dit alles? Postma is een dwalende denker, hij laat zijn stukken doelbewust meanderen, hij dwaalt uit overtuiging. Zo laat hij zijn denken voortbewegen – én dat van de lezer. Zijn nieuwste boek ‘over ons gerommel hier op aarde’ behandelt uiteenlopende thema’s als voortplanting en ouderschap, technologie en nuance, fotografie en sentimentaliteit.