Hans Heesen

Foto: Jacinthe Sykora

‘Tegen scenariostudenten op de filmacademie heb ik mezelf eens horen zeggen dat een verhaal moet zijn als een bergbeekje, dat met al zijn grillige kronkelingen zijn natuurlijke weg volgt naar het dal. Deze kwalificatie was een reactie op het gegeven dat speelfilmscenario’s aan ijzeren wetmatigheden gehoorzamen, waarvan je, als je je scenario verwezenlijkt wilt zien worden, beter niet kunt afwijken.

Een filmscenario volgt een vaste route: eerst een synopsis, dan een treatment en ten slotte een uitgewerkt scenario en vele, vele rewrites. Elke van deze fases wordt uitvoerig begeleid door commissies en dramaturgen. Zo wordt een script (en in navolging daarvan ook een film) vaak een door veel mensenhanden gegraven kanaal. Er stroomt wel water doorheen, maar opgewonden word je er niet van.

Liever een klaterend bergbeekje dus.

Voordat een verhaal er is, zijn er allerlei aantekeningen, van een halve bladzij tot losse zinnen, of soms alleen maar een woord of een naam. Dat is het materiaal waarmee ik op pad ga. Ik heb het intuïtief verzameld. Onderling verband hoeft er dan nog niet te zijn. Dat komt gaandeweg wel, of niet.

Tijdens het schrijven heb ik natuurlijk wel een idee waar ik heen wil, maar onderweg sta ik mezelf toe zijpaden in te slaan en te verdwalen. Heb je een geëffend pad voor je, dan is het zeer waarschijnlijk andermans pad, zei Jung. Ik zoek dus de moeilijke route, waarbij ik mezelf misschien vervloek, maar zo kom ik uit waar ik moet zijn en niet waar ik op voorhand wist te zullen uitkomen.

Het schrijfproces is een innerlijke reis, je moet uitkijken waar je je voeten neerzet, want het oog van de geest is naar binnen gekeerd, maar struikelen is niet erg. Schrappen en herschrijven helpen je zo weer op de been.
Een vriend van me die alpinist is, vertelde eens wat hij tegen had op schrijvers van bergbeklimmersproza: ze vertellen allemaal hetzelfde: hoe ze de top bereikten.

Ik probeer het omgekeerde te doen door bergafdalersproza te schrijven. Dan kun je op eindeloos veel plekken uitkomen.
Natuurlijk wel zorgen dat je onderweg de lezer niet kwijtraakt! Maar daar zijn goede methodes voor. Welke dat zijn, dat vertel ik een andere keer.’

Hans Heesen debuteerde in 2019 met de verhalenbundel Naar Zutphen. Onlangs verscheen zijn roman Een naderend begin van iets nieuws, waarover Trouw schreef: ‘Het is van een ontroerende eenvoud. Of, zoals Heesen schrijft: “ik probeer zo nauwkeurig mogelijk op te schrijven wat er gebeurde.” Niet meer en niet minder. Prachtig.’